May-Lynn Littink

Een onderwerp waar ik mij uiterst zorgen over maak; de toekomst van generatie z. Oftewel onze jongeren die zich hoogstwaarschijnlijk geen leven meer kunnen voorstellen zonder internet of smartphones, één van de hardst getroffen generaties als het gaat om mentale problematiek dankzij de corona en onze toekomstige werkers die onze maatschappij staande en onder controle moeten houden. Het probleem van deze generatie is dat het heel erg ‘eigen’ begint te worden door de digitalisering. Het helpen van anderen en het echte sociale contact met mensen verschuift langzaam naar de achtergrond, als ik om mij heen kijk lijkt iedere jeugdige te verdwijnen in hun eigen wereld en dat frustreert mij intens. Sinds de lockdown is alles wat betreft ‘socialiseren’ veranderd. Bijna overal waar je om je heen kijkt zie je dat de jongere generatie zichzelf aan het verliezen is in hun mobiele telefoons, geïsoleerd op hun slaapkamers. Dit moet dringend veranderen. In dit opiniestuk schrijf ik verder over de problematiek die nu heerst onder deze generatie dankzij de lockdown en waarom het doen van vrijwilligerswerk kan bijdragen aan de mentale gezondheid en kan zorgen voor positieve veranderingen. Maar vooral waarom het belangrijk is dat juist jongeren dit werk meer zouden moeten gaan doen, en hoeveel dat kan betekenen voor onze toekomstige maatschappij. Weg met die telefoons en laat de serotonine maar door de hersenen stromen, want echt face-to-face contact en het helpen van mensen zorgt voor voldoening.

Mijn naam is May-Lynn, ik ben twintig jaar en doe zelf vrijwilligerswerk bij stichting Present, en het valt mij op dat hier weinig jongeren vrijwilligerswerk doen. Niet alleen bij Present, maar in het algemeen. Hier moet verandering in komen. In 2019 bleek dat 45 procent van de Nederlandse jongeren van 15 tot 25 jaar aan zich minstens één keer per jaar als vrijwilliger te hebben ingezet voor een organisatie of vereniging (Centraal bureau voor de Statistiek, 2020). Er is gelukkig een groot gedeelte dat zich inzet of in heeft gezet voor een ander, maar naar mijn mening kan dit meer. Niet alleen eenmalig, maar ook voor een langere periode. Zelf heb ik onderzoek gedaan wat de vrijwilligers van stichting Present hiervan vinden. Een groot aantal vindt dit ook te weinig, en vinden dat meer jongeren zich moeten inzetten. Ze vinden dat het juist voor de jongerengeneratie het heel belangrijk is om te leren wat de betekenis is van het inzetten voor een ander, dat het goed is voor jongeren om hun gezichtsveld te verbreden.

Na de coronalockdown zijn de mentale klachten onder deze doelgroep sterk toegenomen, denk aan eenzaamheid, depressieve klachten en een vermindering van contact met mensen. Vrijwilligerswerk kan deze negatieve gevoelens verminderen. Zelf bevond ik mij namelijk ook in deze positie, maar kwam ik dankzij mijn opleiding in contact met vrijwilligerswerk. Uit eigen ervaring is vrijwilligerswerk een prachtige eerste stap om jongeren zich te laten inzetten voor een ander, voor zichzelf en de maatschappij. Ik zie bij veel vrijwilligersorganisaties vooral veel volwassenen en ouderen, waaronder de vrijwilligersorganisatie waar ik zelf zit, en dus weinig jongeren. Dit vind ik heel erg jammer. Vrijwilligerswerk biedt namelijk zingeving, en kan mensen leren wat de betekenis is van een ander helpen. Daarom is belangrijk om jongeren in contact te brengen met vrijwilligersorganisaties, en is het ook belangrijk dat organisaties dit aantrekkelijk maken om te doen. Het is belangrijk om jongeren te leren wat dankbaarheid, behulpzaamheid en voldoening kan betekenen voor het mentaal welzijn en de persoonlijke ontwikkeling. Dit vind ik ook belangrijk voor de toekomst van de mensheid en alle volgende generaties. We willen immers allemaal een maatschappij waar iedereen een klein beetje naar elkaar omkijkt toch?

Volgens Westenberg (2008) leven we in een tijd van grote verontwaardiging en bezorgdheid over de jeugd. Zo citeert hij: ‘U hoeft de TV maar aan te zetten en de krant open te slaan. Als we de media mogen geloven, dan deugt er weinig van onze jeugdigen: ze gaan ten onder aan drankmisbruik, ze gaan zich te buiten aan seks en geweld, ze nemen onverantwoorde risico’s en denken niet aan de toekomst, ze geven niet om een ander en zijn louter uit op eigen gewin, ze zijn genot- en gemakzuchtig, ze verliezen zichzelf op het internet. In het onderwijs heerst een zesjescultuur en dan gaan die luilakken ook nog eens de straat op om te staken.’

Je hoort dit soort negatieve uitspraken tegenwoordig vaak, dat de ‘’jeugd van tegenwoordig’’ een probleem aan het worden is en dat het ‘vroeger allemaal beter en socialer was’. Er zijn grote zorgen over deze generatie en geef die opmerkingen ook zeker geen ongelijk, zelf maak ik mij ook zorgen.
Door de jaren heen is de jeugd heel erg veranderd als het o.a. gaat over sociaal contact met en naar elkaar en dat is naar mijn mening al een probleem. Het is uiterst belangrijk om deze generatie te leren wat het betekent om iets voor een ander te doen en het socialiseren weer te normaliseren, Het lot van de toekomst ligt in de handen van onze jongeren, het zal verschrikkelijk zijn als we een maatschappij vol internetverslaafden zouden hebben die niet meer naar elkaar omkijken, en dat sociaal contact langzaam verdwijnt. We moeten daarom deze generatie veel meer leren over wat dankbaarheid en de betekenis van anderen helpen is door jongeren te inspireren om dit te bevorderen, zo zal het negatieve beeld van de jeugd ook langzaam verdwijnen en hoor je alle opa’s en oma’s ook niet meer zeggen dat het ‘vroeger allemaal beter was’. Want wij kunnen ervoor zorgen dat dit verbetert.

‘De pandemie en de maatregelen hebben grote impact gehad op het dagelijks leven van jongeren. Zij konden bijvoorbeeld niet naar school, hun opleiding of werk. Jongeren gaven in interviews aan dat er hierdoor minder momenten of plekken waren waar zij elkaar konden ontmoetten en belangrijke (sociale) ontwikkelingen te missen. Tijdens de coronapandemie kwam de mentale gezondheid van veel jongeren onder druk te staan, meer dan bij andere
leeftijdsgroepen. In vergelijking met oudere deelnemers, ervaarden jongeren vaker mentale klachten zoals angst of stress, voelden ze zich vaker eenzaam, of hadden minder goede sociale contacten met anderen. Enkele jongeren gaven bovendien aan dat de overheid meer oog zou moeten hebben voor mentaal welzijn of vrijheid van burgers.’ Jongeren in tijden van corona (2024). Een behoorlijke klap voor onze jongeren op veel verschillende vlakken. Om te spreken over het probleem eenzaamheid onder jongeren; vaak wordt dit geassocieerd met ouderen die hier last van hebben. Helaas komt het in alle lagen/leeftijden van de bevolking voor. In 2021 voelde 11 procent van de Nederlanders van 15 jaar of ouder zich sterk eenzaam, 32 procent was enigszins eenzaam. In 2019 was dat achtereenvolgens 9 en 26 procent (Centraal bureau voor de Statistiek, 2022). De eenzaamheid is dus toegenomen, en het is heel erg dat jongeren dat meer moeten ervaren. Deze doelgroep heeft nog een heel leven voor zich en met een gebrek aan sociaal contact of zingeving loop je het risico om een eenzaam leven te leiden en de kans op mentale klachten is daardoor groter. Stel je dat eens voor dat je dat leven zou leiden in ‘de bloei van je leven’, de belangrijkste periode waarin je levenskeuzes moet maken en moet kunnen
genieten. Maar vooral vervuld moet zijn van alle basisbehoeften. Dat zouden we niet moeten willen voor onze toekomstige werkers.

Vrijwilligerswerk zorgt voor gezondheidsvoordelen. ‘Doordat vrijwilligers zich voor anderen in de samenleving inzetten, kunnen maatschappelijke problemen verminderd worden. (Snyder & Omoto, 2009). Daarnaast levert vrijwilligerswerk wat op voor het individu; het zou volgens De Wit, Bekkers, Karamat Ali en Verkaik (2015) gezondheidsvoordelen met zich meebrengen. Verschillende onderzoeken laten zien dat er sprake is van een positief verband tussen het doen van vrijwilligerswerk en de gezondheid van de vrijwilliger, met name de psychosociale gezondheid. Het doen van vrijwilligerswerk kan de kans op een depressie verkleinen en kan zorgen voor minder stress. Daarnaast kan het mensen meer zelfvertrouwen en een gevoel van controle over eigen leven geven (Jenkinson et al., 2013; Kumer et al., 2012).’ Title of Thesis (Joosse, z.d.).

Nu hoor ik sommigen denken: ‘Maar gaat meer hooi op de vork niet alleen maar meer stress met zich meebrengen?’. Zeker niet, wat stress veroorzaakt is de hele dag niks anders doen dan op je mobiel zitten en je bezighouden met wat anderen aan het doen zijn, verantwoordelijkheden niet nakomen en niks doen wat echt betekenis geeft aan je dag. Stel je nou eens voor dat je aan het eind van de dag in je bed ligt wetende dat je een persoon zijn of haar leven een stukje beter hebt gemaakt? Dat is uit eigen ervaring veel waardevoller dan dat je alleen maar kan zeggen dat je de hele dag weer hebt zitten scrollen. Ik deed vooral de eerste twee jaren na de coronapandemie niet echt iets wat nou echt iets betekende voor mij. Vanuit mijn opleiding ben ik in contact gekomen met de vrijwilligersorganisatie waar ik nu bij zit. Nu had ik het voordeel dat ik wel ‘moest’, maar gelukkig is het heel makkelijk om je aan te melden bij een vrijwilligersorganisatie. De eerste keer dat ik in aanraking kwam met mensen die bijvoorbeeld slechte leefomstandigheden hadden lieten mij beseffen hoe dankbaar ik ben voor wat ik heb, en hoe goed het voelt wetende dat je een ander hebt geholpen zijn of haar dag beter te maken. Geloof me, daar wil je je dag niks zitten doen op je telefoon zeker voor opgeven.

In dit onderzoek Een sociaal jaar voor jongeren (Van Houten & Huiskamp, 2004) wordt aangetoond hoeveel jongeren kiezen om vrijwilligerswerk te doen als ze er studiepunten voor krijgen; ‘Interessant is dat in het onderzoek van De Winter (2003) aan de jongeren de vraag is voorgelegd of zij wel of niet onvrijwillig vrijwilligerswerk zouden willen doen. Gevraagd is welk vrijwilligerswerk zij dan zouden doen of dat zij in dat geval helemaal geen vrijwilligerswerk willen doen. 22% kiest voor de optie van geen vrijwilligerswerk willen doen. Als iemand aan de jongeren zou vragen om drie maanden een vrije ochtend/middag vrijwilligerswerk te doen, dan zegt 29 procent ja, 50% twijfelt en zou het misschien doen, 21% zegt helemaal geen vrijwilligerswerk te willen doen. Het enthousiasme stijgt zodra men er extra studiepunten voor krijgt. Dan wil 63% van de jongeren wel vrijwilligerswerk verrichten.’ Hoe mooi is het als je nuttig werk kan leveren, en daar ook nog eens je benodigde studiepunten voor krijgen! Uit onderzoek blijkt dus dat dit werkt.

Uit eigen onderzoek gaven meer professionals (de actieve vrijwilligers bij Present) tips over meer manieren hoe je jongeren zou kunnen inspireren: ‘vertel ze de voordelen van vrijwilligerswerk’. ‘Benader ze persoonlijk op scholen en evenementen’, ‘Laat ze een dag meelopen’, ‘Laat ze de dankbaarheid van mensen ervaren’, ‘Meer gastlessen op scholen’ en ‘leg de nadruk op het plezier wat het meebrengt.’ Er zijn dus genoeg manieren om het jongerenaantal bij vrijwilligersorganisaties te laten doen stijgen door meer van dit soort interventies te organiseren. Volgens de Internationale Federatie van Sociaal Werkers (IFSW, 2014) is sociaal werk een op de praktijk gebaseerd beroep en een academische discipline die sociale cohesie van mensen bevordert. Sociaal werkers kunnen voor verandering zorgen met behulp van de juiste interventies.

Vrijwilligerswerk draagt dus niet alleen bij aan het welzijn van jongeren, maar het kan ook de maatschappij in haar geheel sterker maken. Door jongeren te betrekken bij maatschappelijke kwesties, ze meer te inspireren leren we hun de waarde van vrijwilligerswerk. Alle betrokkenen zoals ouders, scholen, vrijwilligersorganisaties, beleidsmakers kunnen hierbij helpen door ze deze boodschap mee te geven. Het mentale welzijn van deze generatie kan wel een oppepper gebruiken, en vrijwilligerswerk is een mooie stap om zingeving en voldoening te bieden. Het mooie is dat je er iets moois mee kan doen; een ander helpen. Door klein te beginnen voor een periode van een aantal maanden zet je ze niet onder druk. Het is ook belangrijk om deze generatie duidelijk te maken wat het met je mentale gezondheid kan doen, zo komen we met een kleine stap weer dichter bij een zingevende en socialere toekomst voor onze generatie z!

Genoten van mijn stuk? Stem op mij!

Literatuurlijst

• Centraal Bureau voor de Statistiek. (2020, 27 mei). Minder jongeren vrijwilliger in 2019.
• Geraadpleegd op 3 december 2024, van https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/22/minder- jongeren-vrijwilliger-in-2019
• Centraal Bureau voor de Statistiek. (2022, 26 september). Vooral jongeren emotioneel eenzaam in 2021. Geraadpleegd op 3 december 2024, van https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2022/39/vooral-jongeren-emotioneel-eenzaam-in-2021
• Internationale Federatie van Sociaal Werkers (IFSW). (2014). Globale definitie van sociaal werk. Geraadpleegd van https://www.ifsw.org/what-is-social-work/global-definition-of-social-work/
• Joosse, R. (n.d.). Title of Thesis. Geraadpleegd van https://www.socialevraagstukken.nl/wp- content/uploads/Thesis-6-8-R.Joosse.pdf
• Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). (n.d.). Jongeren in tijden van corona. Geraadpleegd op 8 november 2024, van https://www.rivm.nl/gedragsonderzoek/jongeren-in- tijden-van-corona
• Van Houten, G., & Huiskamp, R. (2004). Een sociaal jaar voor jongeren. Verwey-Jonker Instituut. Geraadpleegd van https://www.verwey-jonker.nl/wp-content/uploads/2004/01/Een-sociaal- jaar-voor-jongeren.pdf
• Westenberg, P. M. (2008). De jeugd van tegenwoordig! In. Universiteit Leiden. Geraadpleegd van https://hdl.handle.net/1887/19613